Katedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gorzowie Wielkopolskim

---

Historia

Historia Katedry Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gorzowie Wielkopolskim jest niezwykle bogata i złożona. Początkowo kościół nosił wezwanie Maryi Panny oraz Jedenastu Tysięcy Świętych Dziewic. W przeszłości patronat nad nim sprawowało miasto, a od 1299 roku, kapituła kolegiaty w Myśliborzu, a później także zakon krzyżacki oraz elektorzy brandenburscy. Od 1537 do 1945 roku budowla pełniła funkcję kościoła ewangelickiego.

Zgodnie z chrześcijańską tradycją, prezbiterium katedry jest zwrócone ku wschodowi, co symbolizuje oczekiwanie na przybycie Chrystusa w dniu Sądu Ostatecznego, podczas gdy główne wejście znajduje się zawsze na zachodzie, naprzeciw ołtarza głównego. Kształt kościoła z końca XIII wieku zmienił się minimalnie na przestrzeni wieków. W 1489 roku dobudowano prezbiterium, a w 1621 roku miała miejsce nadbudowa wieży, która otrzymała barokowy hełm.

Wnętrze świątyni doświadczyło bardziej znaczących zmian; pierwotnie w katedrze znajdowały się aż siedemnaście ołtarzy, z czego jedynie nieliczne rzeźby z okresu średniowiecza przetrwały do dziś. W wyniku reformacji, znaczna ich liczba została zlikwidowana, co doprowadziło do transformacji wnętrza w duchu luterańskim. W latach 1953–1956 kościół zostaje dostosowany względem potrzeb liturgii katolickiej.

Kościół został ustanowiony katedrą 12 grudnia 1945 roku i rozpoczął pełnienie roli martyrium. W jej wnętrzu spoczywają groby m.in. biskupów Wilhelma Pluty oraz Teodora Benscha. Katedra była istotnym miejscem w czasie Gorzowskiego Sierpnia 1982 roku, gdzie odbyły się kluczowe dla regionu wydarzenia.

W 1997 roku katedrę odwiedził niezwykły gość – Jan Paweł II, który modlił się przy grobie biskupa Wilhelma Pluty. Katedra niestety została dotknięta tragedią, kiedy 1 lipca 2017 roku wybuchł pożar w wieży katedralnej. W wyniku tego zdarzenia iglica oraz hełm zostały tymczasowo usunięte, a świątynia została zamknięta dla wiernych do czasu zakończenia remontu. 1 lutego 2021 roku, bp Tadeusz Lityński przewodniczył pierwszej mszy świętej w budynku katedry po pożarze.

Wyposażenie

Wśród elementów stanowiących wyposażenie katedry Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny wyróżnia się renesansowo-manierystyczny ołtarz główny, który zbudowany został w formie tryptyku, datowanego na około 1600 rok. W dolnej części predelli ostatecznej wieczerzy przedstawiono scenę, która jest otoczona w górnej części rzadko spotykaną wizją Ukrzyżowania oraz sceną z Jonaszem w paszczy wieloryba.

Boczne skrzydła tego wspaniałego dzieła zawierają figury dwunastu apostołów, które pochodzą z wcześniejszego ołtarza kościelnego. Wśród najstarszych elementów wyposażenia znajduje się późnogotycka Grupa Ukrzyżowania, umiejscowiona na belce tęczowej, która jest datowana na piętnasty wiek.

Katedra szczyci się także obrazem przedstawiającym Wniebowzięcie Matki Boskiej, który pierwotnie pochodzi z kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Buczaczu. Na zewnętrznych murach katedry, od strony południowej, można dostrzec wgłębienia, które powstały w wyniku użycia świdra ogniowego podczas ceremonii kościelnych.

Warto zwrócić uwagę także na drzwi zachodniego portalu, w których można dostrzec liczne gwoździe (ćwieki). Zostały one wbite przez uczestników zbiórki dla wdów i sierot po żołnierzach poległych w czasie I wojny światowej, która miała miejsce w 1917 roku.

Na wieży katedry znajdują się cztery dzwony, które noszą następujące imiona: Modlitewny o wadze 4000 kg, Wiara ważący 1300 kg, Nadzieja o masie 1200 kg oraz Miłość, która waży 1100 kg. Łącznie dzwony te ważą około 7500 kg i zostały odlany w 1921 roku przez firmę ludwisarską Heinricha Ulricha oraz Friedricha Weulego w Apoldzie.

Do roku 2017 na wieży wisiał również dzwon o nazwie Ave Maria, ważący 135 kg, który został odlany w 1498 roku. W chwili obecnej jest eksponatem w gorzowskim muzeum. Ten dzwon uległ uszkodzeniu po uderzeniu pioruna w 1708 roku, co spowodowało jego trwałe uszkodzenie na długości kilkudziesięciu centymetrów oraz utratę kabłąka, przez co od tego momentu dzwon przestał emitować dźwięki.

Nie można również zapomnieć o największych organach na ziemi gorzowskiej, które składają się z 2,3 tys. piszczałek, stanowiących nieodłączny element liturgii i muzyki kościelnej w katedrze.

---

Oceń: Katedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gorzowie Wielkopolskim

---